Termomodernizacja: efekty są, ale mniejsze niż oczekiwano. Raport NIK
ESG
Termomodernizacja przeprowadzana z udziałem środków publicznych przez spółdzielnie mieszkaniowe przynosi pozytywne efekty, choć nie w takiej skali, jak oczekiwano. W skontrolowanych spółdzielniach nastąpiło ograniczenie zużycia energii cieplnej. Obniżyły się także koszty ogrzewania budynków mieszkalnych. Jednak oszczędności były niższe niż przewidywano.

Termomodernizacja przeprowadzana z udziałem środków publicznych przez spółdzielnie mieszkaniowe przynosi pozytywne efekty, choć nie w takiej skali, jak oczekiwano. W skontrolowanych spółdzielniach nastąpiło ograniczenie zużycia energii cieplnej. Obniżyły się także koszty ogrzewania budynków mieszkalnych. Jednak oszczędności były niższe niż przewidywano.
Kontrola #NIK wykazała, że skutkiem przeprowadzonej termomodernizacji było obniżenie zużycia energii, jednak w wymiarze o 42% niższym od zaplanowanego #termomodernizacja
W celu planowania i weryfikacji poziomu zużycia energii cieplnej i emisji zanieczyszczeń, dostępne jest specjalne narzędzie obliczeniowe, proste w obsłudze i niewymagające wiedzy specjalistycznej. Może być wykorzystywane zarówno przez instytucje dofinansowujące, jak również wszystkich inwestorów korzystających z dofinansowania, w tym spółdzielnie mieszkaniowe.Efekty termomodernizacji przeprowadzanej w budynkach spółdzielni mieszkaniowych
NIK sprawdziła efekty termomodernizacji przeprowadzanej w budynkach spółdzielni mieszkaniowych. Oceniła zgodność rzeczowego wykonania zadania z przyjętymi założeniami, ograniczenie zużycia energii cieplnej oraz zmniejszenie opłat z tytułu jej zakupu. Kontrolą objęła 354 wielorodzinnych budynków mieszkalnych będących w zasobach 19 spółdzielni mieszkaniowych na terenie kraju.Czytaj także: Jak wyglądały remonty i termomodernizacja wielkiej płyty przez ostatnie kilkanaście >>>Obniżenie zużycia energii, ale w niższym wymiarze
Kontrola NIK wykazała, że skutkiem przeprowadzonej termomodernizacji było obniżenie zużycia energii, jednak w wymiarze o 42% niższym od zaplanowanego w audytach energetycznych, które często zawyżały zakładane efekty. Jak wykazała analiza ekspercka, 20% tych audytów, załączonych do wniosków o udzielenie pożyczki z Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, miało błędy, które dyskwalifikowały ich wykorzystanie do planowanych zakresów działań termomodernizacyjnych. Problemem był także brak standaryzacji danych - przyjęcia stałych warunków zewnętrznych dla określenia ilości planowanego w audytach energetycznych zapotrzebowania na ciepło oraz dla ciepła faktycznie zużywanego przed i po termomodernizacji. Spółdzielnie nie przeprowadzały także regulacji systemów ogrzewania w budynkach, tak aby dostosować je do zmniejszonego poboru ciepła. Osiągnięto jednak efekty rzeczowe termomodernizacji, głownie w postaci docieplenia ścian zewnętrznych oraz wymiany drzwi zewnętrznych i okien w częściach wspólnych nieruchomości.Efekt ekologiczny nie w pełni przełożył się na osiągnięcie efektu ekonomicznego
Osiągnięty efekt ekologiczny termomodernizacji (w postaci ograniczenia zużycia ciepła) nie w pełni przełożył się na osiągnięcie efektu ekonomicznego w postaci ograniczenia kosztów ogrzewania. Jak wynika z danych udostępnianych przez spółdzielnie w wyniku termomodernizacji 354 budynków roczne zużycie energii cieplnej zmalało o 22%, natomiast koszty zakupu tej energii ograniczono tylko o 12%. W badanych spółdzielniach uzyskano oszczędności w wysokości niespełna 30% wartości planowanych. Przyczyny takiego stanu nie były jedynie po stronie kontrolowanych jednostek. Poza wspomnianymi już błędami w audytach energetycznych, znaczenie miały podwyżki cen energii, głównie z powodu wzrostu cen paliw. Skutkiem tego została utracona prawie połowa możliwego do osiągnięcia efektu ekonomicznego termomodernizacji.BGK przeznaczył na prace termomodernizacyjne 14.465,3 tys. zł
Instytucje dofinansowujące zadania z zakresu termomodernizacji prawidłowo realizowały obowiązki w tym zakresie. Bank Gospodarstwa Krajowego przeznaczył na prace termomodernizacyjne w skontrolowanych spółdzielniach 14.465,3 tys. zł. Wnioski o przyznanie dofinansowania w formie premii termomodernizacyjnej rozpatrywał według kolejności, w jakiej do niego wpłynęły, zlecał weryfikację audytów energetycznych oraz informował inwestorów i banki kredytujące o przyznaniu premii lub o negatywnej weryfikacji audytu. Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska udzieliły pożyczek w łącznej kwocie 26.949,4 tys. zł, natomiast pomoc bezzwrotna z funduszy (w postaci umorzenia pożyczek oraz dopłat do odsetek do kredytów BOŚ) wyniosła 3.955,6 tys. zł.Większość spółdzielni nie przestrzegała przepisów ochrony środowiska w zakresie zapewnienia dobrostanu ptaków objętych ochroną gatunkową, gniazdujących na elewacjach termomodernizowanych budynków. Przed rozpoczęciem robót nie przeprowadzono inwentaryzacji przyrodniczej pod kątem występowania gatunków chronionych, nie występowano o zezwolenia regionalnych dyrektorów ochrony środowiska na odstępstwa od zakazów w stosunku do tych gatunków ptaków oraz nie wykonywano działań kompensacyjnych w związku z likwidacją miejsc ich gniazdowania.W konsekwencji braku stosownych działań likwidowane są miejsca gniazdowania dziko żyjących ptaków, takich jak jerzyki, czy wróble, których populacja w przestrzeni miejskiej ulega stałemu zmniejszeniu.Spółdzielnie co do zasady przeprowadzały termomodernizację z zachowaniem przepisów prawa budowlanego, w oparciu o warianty optymalne przedsięwzięć, określone w audytach energetycznych oraz zgodnie z wymogami umów zawartych z jednostkami dofinansowującymi te przedsięwzięcia. Wyjątek stanowi SM w Dąbrowie Tarnowskiej, która nielegalnie skorzystała z podwójnego dofinansowania środkami publicznymi termomodernizacji trzech bloków mieszkalnych. W rezultacie będzie musiała zwrócić do NFOŚiGW w Krakowie nadpłaconą kwotę w wysokości 155,6 tys. zł.Wnioski z kontroli NIK
W świetle ustaleń kontroli, wskazujących na potrzebę wzmocnienia jakości i wiarygodności audytów energetycznych, Najwyższa Izba Kontroli wnioskuje:Do Prezesa Banku Gospodarstwa Krajowego oraz zarządów wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej - o przegląd i opracowanie wytycznych w celu ustandaryzowania metod w zakresie określania zapotrzebowania i wykorzystania energii oraz wskazania najczęstszych błędów popełnianych w audytach energetycznych sporządzanych na potrzeby termomodernizacji, które uwzględniałyby aktualną wiedzę w tym zakresie i które mogłyby być upublicznione do wykorzystania przez audytorów energetycznych.Upublicznienie i rozpowszechnienie tego rodzaju wytycznych wspomagałoby także osoby planujące termomodernizacje (np. spółdzielnie, osoby fizyczne) w zrozumieniu wyników audytów energetycznych, weryfikacji przynajmniej podstawowych przyjętych założeń oraz podjęcia właściwej decyzji co do opłacalności inwestycji .Do zarządów wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej - o podjęcie działań na rzecz weryfikacji audytów energetycznych załączanych do wniosków o dofinansowanie termomodernizacji przedkładanych do WFOŚiGW.NIK rekomenduje podmiotom wypłacającym środki, jako dobrą praktykę, przeprowadzenie wśród użytkowników, kampanii informacyjnej w celu zmiany nawyków użytkowników ogrzewanych lokali. Do nawyków takich zaliczamy: obniżanie temperatury wewnątrz pomieszczeń poprzez otwieranie okien lub ich wietrzenie przy włączonych grzejnikach centralnego ogrzewania, czy też niedomykanie drzwi zewnętrznych i okien w częściach wspólnych nieruchomości. Wymóg przeprowadzenia takiej kampanii mógłby znaleźć odzwierciedlenie w wymogach stawianych beneficjentom środków pochodzących z kredytów lub pożyczek. Źródło: Najwyższa Izba Kontroli / NIK