Zatory płatnicze wymagają interwencji państwa?

Zatory płatnicze: czym są, jak powstają, jak są groźne dla gospodarki i jak je zwalczać - odpowiedzi na te pytania w najnowszej książce książki profesora Piotra Masiukiewicza „Zatory płatnicze w gospodarce”.

Staraniem Oficyny Wydawniczej Szkoły Głównej Handlowej ukazała się książka profesora Piotra Masiukiewicza pod tytułem „Zatory płatnicze w gospodarce”.

We wstępie do tej publikacji czytamy:

Niesprawności systemu płatności w gospodarce są przyczyną wielu problemów przedsiębiorstw. Szczególnie dotyczy to sektora MSP; bowiem wielkie firmy mają większą siłę przetargową na rynku w tym zakresie. Zatory płatnicze mają tendencję do wzrostu w postępie geometrycznym i nieraz były powodem bankructw przedsiębiorstw.

Zatory płatnicze – element gry rynkowej

Spowolnienie gospodarcze ostatniej dekady, spadek zamówień i nierzetelność kontrahentów, niska moralność płatnicza; to czynniki występowania i wzrostu zatorów płatniczych w Europie. Ich negatywny wpływ na funkcjonowanie wielu firm, zarówno tych z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, jak i niektórych dużych spółek akcyjnych miał ważkie konsekwencje dla całej gospodarki, stąd kwestia ta wymagała znalezienia odpowiednich uregulowań prawnych oraz ekonomicznych instrumentów wsparcia dla firm.

Niedotrzymywanie terminów w ramach transakcji handlowych stanowi negatywny element współczesnej gry rynkowej, której zasady dyktują zwykle silniejsi jej partnerzy; a zatory płatnicze stanowią poważną barierę funkcjonowania przedsiębiorstw.

Regulacje unijne

Problem zatorów dotyczy nie tylko Polski; występuje on w wielu krajach Unii. Wprowadzono zatem nowe regulacje w tym obszarze; z których najważniejsze to:

– dyrektywa nr 2011/7/EU w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych,

– polska ustawa z dn. 8.03.13r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

W 2014 roku A. Tajani, komisarz UE ds. przemysłu i przedsiębiorczości oświadczył: „Co roku tysiące małych i średnich firm ogłasza upadłość z powodu oczekiwania na zapłatę wystawionych faktur. Zobowiązaliśmy się do zakończenia szkodliwej praktyki opóźniania płatności w Europie. Państwa członkowskie powinny jak najszybciej dokonać transpozycji dyrektywy w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach do swojego prawa krajowego.”

Dla badania zjawisk gospodarczych takich jak zatory płatnicze można stosować podejście wąsko utylitarne lub holistyczne; to drugie zastosowano w niniejszej monografii.

Niniejsza monografia jest rezultatem pracy badawczej: Zatory płatnicze a ochrona praw wierzycieli, zrealizowane w ramach grantu NCN pt.: Ocena poziomu rzeczywistej ochrony praw wierzycieli w Polsce w latach 2004 – 2012 – koszty transakcyjne dochodzenia praw z umów, pod kier. prof. zw. dr hab. Elżbiety Mączyńskiej.[1] Kierownikiem zespołu badawczego ds. zatorów płatniczych był prof. ndzw. dr hab. Piotr Masiukiewicz (SGH).

Ogólnym celem badania była analiza i ocena teoretycznych oraz praktycznych problemów zatorów płatniczych w gospodarce polskiej na tle gospodarek Unii Europejskiej.

Rola państwa w zwalczaniu zatorów płatniczych

Autor postawił następującą tezę: problem zatorów płatniczych występuje w wielu krajach Europy i wymaga stałego monitoringu oraz skutecznej i szybkiej dezaktywacji. Zatory w skali gospodarki, ze względu na ich źródła i skalę, powodują w wielu przypadkach potrzebę interwencji państwa.

W monografii zostały sformułowane następujące pytania badawcze:

1. Jakie są podstawowe czynniki kreacji zatorów płatniczych w Polsce i Unii Europejskiej, jakie są trendy co do poziomu zatorów?
2. Jakie zagrożenia dla gospodarki rodzą zatory płatnicze?
3. Czy istnieje monitoring w skali mikro i makro zatorów płatniczych, w tym system wczesnego ostrzegania przedsiębiorców przed ryzykiem niewypłacalności?
4. Czy przedsiębiorcy wykorzystują w praktyce gospodarczej zabezpieczenia wierzytelności?
5. Jak przedsiębiorcy zarządzają wierzytelnościami?
6. Jakie są ekonomiczne instrumenty dezaktywacji zatorów płatniczych w Polsce i jaka jest ich skuteczność?
7. Czy banki wspierają restrukturyzację zadłużonych przedsiębiorstw?
8. Jakie są bariery prawno-ekonomiczne dezaktywacji zatorów płatniczych?
9. Jaki jest poziom moralności spłacania długów?

Pytania badawcze były podstawą do sformułowania i konsultacji projektów ankiet badawczych dla przedsiębiorstw, dla studentów oraz dla ekspertów w badaniu Delphi.

[1] Grant Narodowego Centrum Nauki – Nr UMO-2013/09/B/HS4/03605 dla Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, kierownik projektu prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska.

Śródtytuły pochodzą od redakcji aleBank.pl